LAMA/ICS bij astma.

Toevoegen van langwerkende anticholinergica (LAMA's, long acting muscarinic antagonists) aan de behandeling van astma bij volwassen patiënten die inhalatiecorticosteroïden (ICS) monotherapie gebruiken, verkleint de kans op het krijgen van exacerbaties en verbetert de longfunctie. Het blijft echter onduidelijk wat het effect is van het toevoegen van een LAMA aan ICS op het aantal ziekenhuisopnames, (ernstige) bijwerkingen, kwaliteit van leven en astma-controle. Dat is de belangrijkste conclusie uit een Cochrane-review van Anderson et al.

Resultaten

De onderzoekers includeerden vijf studies (2.563 patiënten) naar het toevoegen van tiotropium (Spiriva^®) aan ICS ten opzichte van placebo, bij patiënten met astmaklachten ondanks het gebruik van ICS.

Het aantal exacerbaties waarvoor orale corticosteroïden nodig waren, was lager in de patiëntengroep die naast een ICS een LAMA ontvingen, in vergelijking met de patiënten die ICS monotherapie gebruikten (odds ratio (OR) = 0,65;  95% betrouwbaarheidsinterval (BI) = 0,46 tot 0,93). Gebruik van LAMA naast ICS lijkt geassocieerd met minder ziekenhuisopnames vanwege exacerbaties en met minder ernstige bijwerkingen (bijwerkingen: OR = 0,60; 95%BI = 0,23 tot 1.57, ziekenhuisopname: OR = 0,42; 95%BI = 0,12 tot 1,47). Deze events kwamen maar weinig voor, en dus is voorzichtigheid met de interpretatie van de getallen op zijn plek. LAMA gecombineerd met ICS lieten een duidelijke en consistente verbetering van de longfunctie zien vergeleken met ICS monotherapie. De kwaliteit van leven en de astmacontrole verbeterden niet bij het toevoegen van een LAMA.

Discussie

De auteurs concluderen dat het toevoegen van een LAMA aan een ICS bij volwassen astmapatiënten gunstige effecten heeft op longfunctie en aantal exacerbaties. Over het effect van LAMA op astmacontrole en kwaliteit van leven bestaat nog onzekerheid.

Belang voor de praktijk

De NHG-Standaard Astma bij volwassenen (2015) adviseert bij onvoldoende astmacontrole bij gebruik van alleen ICS het toevoegen van een LABA. De standaard ziet geen plaats voor LAMA's bij de behandeling van astma in de eerste lijn. Anno 2014 was geen LAMA geregistreerd voor de behandeling van astma. Daarnaast was over de werkzaamheid bij astma slechts beperkt bewijs. Deze meta-analyse laat wel werkzaamheid van LAMA's bij astma zien, maar er blijven twijfels bestaan over de meerwaarde van een LAMA op het vlak van astma-controle en kwaliteit van leven.

Inmiddels is tiotropium geregistreerd als luchtwegverwijder voor de onderhoudsbehandeling van astma bij patiënten die in het voorgaande jaar één of meer ernstige exacerbaties hebben gehad, in combinatie met zowel een ICS als een LABA. Deze indicatie wijkt dus af van de indicatie die in deze meta-analyse is onderzocht. 

Mogelijke belangenverstrengelingen

Geen

Bron

• Anderson DE et al. Long-acting muscarinic antagonists (LAMA) added to inhaled corticosteroids (ICS) versus the same dose of ICS alone for adults with asthma. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Aug 24;8:CD011397.
• NHG. NHG-Standaard Astma voor volwassenen (2015).