Dilemma’s

Het IVM 25 jaar: dat is een felicitatie waard. En wat doe je dan: kijk je terug op wat er allemaal gepasseerd en bereikt is? Of kijk je vooruit naar wat er komen gaat? De relatie tussen het IVM en VWS is absoluut een langdurige en hechte relatie. Het IVM heeft zich een plek veroverd in het Nederlandse geneesmiddelenlandschap waar men trots op mag zijn. VWS heeft dankbaar van de diensten van het IVM gebruik gemaakt, doet dat ook in het heden en waarschijnlijk ook nog vele jaren hierna, op meerdere thema’s. Toen ik voor deze column in mijn directie mensen collega’s vroeg waar ik in deze column over zou moeten schrijven, werd mij een hele serie onderwerpen aangedragen. Het geneesmiddelenbeleid staat niet stil, staat vol in de belangstelling en er zijn vele ontwikkelingen. Die ontwikkelingen brengen ook dilemma’s met zich mee.

Zo hebben we de afgelopen periode de opkomst van de weesgeneesmiddelen gezien en in het verlengde daarvan geneesmiddelen voor steeds specifiekere subgroepen patienten. Fantastische wetenschappelijke ontwikkelingen en mooi dat zeldzame ziekten behandeld kunnen worden. Echter, dit soort middelen komt nog wel eens met enorme prijskaartjes op de markt die niet uit te leggen zijn. Iets dergelijks zien we op dit moment met gentherapieën. De eersten komen op de markt en velen zijn er nog in ontwikkeling. Ik heb heel veel bewondering voor al het wetenschappelijke werk, de bevlogenheid van onderzoekers, de resultaatgerichtheid van productontwikkelaars en de mogelijkheden die dit voor patiënten biedt. Veel van de lange termijn beloftes die dergelijke middelen zouden moeten opleveren en die ook als waarde worden opgevoerd zijn helaas lang niet altijd bewezen. Onder andere dit soort dilemma’s heeft geleid tot meer internationale samenwerking. Zo zijn we als Nederland het Beneluxa netwerk gestart, waar we samenwerken met België, Luxemburg, Ierland en Oostenrijk op het gebied van toegankelijkheid en betaalbaarheid van nieuwe geneesmiddelen. Beneluxa vormt ook de kern van het International Horizon Scanning Initiative (ISHI) waar 9 landen zich gezamenlijk voorbereiden op nieuwe producten. Deze internationale samenwerking zal alleen maar sterker worden.

Thema’s waar we ook de grens over moeten kijken zijn geneesmiddelentekorten en antibiotica (resistentie). Zeker de COVID-19 crisis heeft nog eens extra laten zien hoe kwetsbaar leveringsketens kunnen zijn. Just-in-time delivery en één hick-up in de productieketen en we hebben een probleem. Niet alleen in Nederland; in heel Europa staan geneesmiddelentekorten bovenaan de agenda en wordt gekeken hoe we meer diversiteit in de leveringsketen kunnen krijgen en als Europa (en Nederland) daardoor minder afhankelijk zijn. Antibioticaresistentie is de laatste tijd wat minder in de aandacht maar is nog altijd een belangrijk issue voor onze gezondheid(szorg). Het tegengaan van resistentie en de ontwikkeling van nieuwe producten lukt alleen maar door (inter)nationaal samen te werken en nieuwe wegen in te slaan.

Last but not least. De ontwikkelingen in de farmaceutische zorg dichtbij huis waar digitalisering een grote rol speelt. De implementatie van een geharmoniseerde digitale medicatieoverdracht is een van de belangrijkste uitdagingen die voor ons ligt. Apothekers zijn daarbij een belangrijke schakel, maar zeker niet de enige. Medicatieoverdracht raakt alle geledingen in de zorg die te maken hebben met voorschrijven, distributie, toediening en gebruik van geneesmiddelen. Schouders eronder, aanpakken en realiseren. Dat verwacht de samenleving van ons. Een heel belangrijke voorwaarde voor de verbetering van medicatieveiligheid.

En dan hebben we verslavende pijnstillers, biosimilars, gepast gebruik, registers, de samenhang met farmacogenetica, medische technologie en vele andere zaken nog niet genoemd. Kortom, ook de komende 25 jaar valt er veel te beleven en te doen in het geneesmiddelenlandschap. Ik ben er van overtuigd dat ook het IVM daarin haar rol zal spelen en kijk uit naar vele jaren van goede samenwerking.

Marcel van Raaij, directeur Geneesmiddelen en Medische Technologie van het Ministerie van VWS