Case-report: saxagliptine en neuro-endocriene tumoren

Pech et al. beschrijven in een case-report dat dipeptidylpeptidase-4-remmer (DPP-4-remmer) saxagliptine (Onglyza^®) progressie veroorzaakt van een neuro-endocriene tumor. De auteurs roepen artsen op om bij patiënten met deze tumoren geen DPP-4-remmers of glucagon-like peptide 1-agonisten (GLP-1-agonisten) voor te schrijven.

Beschrijving patiënt

De auteurs beschrijven een 66-jarige man met een neuro-endocriene tumor (carcinoïd-tumor) van het duodenum of de pancreas (de oorsprong is niet helemaal duidelijk) met metastasen in de mediastinale lymfeklieren. De laatste operatie was 7 jaar geleden en de man gebruikte octreotide en later everolimus. Sinds enkele jaren was de situatie stabiel en was er geen bewijs voor progressie van de tumor. De mate van progressie van de tumor werd mede bepaald aan de hand van de plasmaconcentratie serotonine. Drie-en-halve maand na start met DPP-4-remmer saxagliptine, verdubbelde het serotoninegehalte. Aangezien er geen aanwijzingen waren voor veranderingen in dieet die hadden kunnen leiden tot verhoogde serotoninespiegels, staakten de artsen saxagliptine. Binnen 4 weken na het staken was het serotoninegehalte gedaald tot de waarde voor start van saxagliptine.

Discussie

De auteurs geven aan dat er niet eerder is gepubliceerd over een verband tussen DPP-4-remmers en neuro-endocriene tumoren. In het verleden zijn DPP-4-remmers (en GLP-1-agonisten) wel in verband gebracht met een verhoogd risico op pancreascarcinoom, mogelijk vanwege een prolifererend effect op de bètacellen in de pancreas. Hoewel er geen duidelijk causaal bewijs is tussen DPP-4-remmers en neuro-endocriene tumoren, achten de auteurs een verband wel waarschijnlijk, omdat deze tumoren hormoongevoelig zijn en DPP-4-remmers een hormonaal aangrijpingspunt hebben (namelijk de incretine-hormonen). Deze incretinen hebben diverse effecten. De auteurs adviseren geen DPP-4-remmers of GLP-1-agonisten - die eveneens effect hebben op incretinen - te gebruiken bij patiënten met neuro-endocriene tumoren.

Belang voor de praktijk

Dit case-report is de eerste beschrijving van progressie van een neuro-endocriene tumor na gebruik van DPP-4-remmers. Het is van belang dat voorschrijvers van nieuwe geneesmiddelen zich realiseren dat van nieuwe geneesmiddelen bij de markttoetreding nog niet alle bijwerkingen bekend zijn. Met name zeldzamere bijwerkingen komen vaak pas later aan het licht. Voorschrijver moeten hun patiënten hierover duidelijk informeren. DPP-4-remmers hebben geen plaats in het stappenplan van de NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2 (2013), mede vanwege de onbekende langetermijnveiligheid.

Mogelijke belangenverstrengeling

De auteurs geven aan dat ze geen belangenverstrengeling hebben.

Literatuur

Pech V et al. Dipeptidyl peptidase-4 inhibition may stimulate progression of carcinoid tumor. Case Rep Endocrinol. 2015;2015:952019.