Voor een dubbeltje?

Al jaren wachten wij op jullie biosimilar, zegt een enthousiaste ziekenhuisapotheker naast mij in de rij voor een bakje koffie. Al zijn voorgangers moesten biologische geneesmiddelen inkopen zonder dat er sprake was van een echte onderhandeling. Concurrentie was er immers niet. ‘Maar nu wordt alles anders, zegt hij, ‘want de belangen zijn groot’.

Ik wil het inkoopenthousiasme van de apotheker die ik sprak niet temperen, maar heeft u weleens nagedacht wat erbij komt kijken, bij het inkopen met concurrentie? Zoals bijvoorbeeld het voorkomen van medicijntekorten?

Jachthonden

Als een stel jachthonden staan nieuwe leveranciers trappelend aan het hek om een zo laag mogelijke prijs te bieden. Handenwrijvende inkopers die gniffelend pochen over de behaalde resultaten. Eerst scheelt het tientallen procenten en in volgende rondes is zelfs een marginaal dubbeltje genoeg om van leverancier te wijzigen. U kent het dubbeltje toch nog wel? Dat oude kleine zilveren tien cent muntje uit de tijd van de gulden. Het dubbeltje zou nu iets minder waard zijn dan vijf eurocent. Voor wie denkt dat ik nu een grapje maak en er gewisseld wordt van leverancier voor een dubbeltje of minder heeft het mis. Ik ben bloedserieus. Bij generieke medicijnen gaat het letterlijk om centen.

U denkt nu waarschijnlijk, dat is toch niet mijn probleem? Houdt u vast, want nu komt misschien dan toch iets onverwachts. Dit is ook úw probleem. Ik zal het uitleggen. Tegenwoordig wordt er veel ingekocht via centrale procedures. Bijvoorbeeld door een zorgverzekeraar. Maar ook een ziekenhuisinkoopgroep bundelt en koopt in voor een aantal ziekenhuizen tegelijk. Samen inkopen geeft meer onderhandelingsmacht en dus een lagere prijs. Tot zover klinkt het logisch toch? Maar om dat succesvol te laten verlopen zijn er wel een aantal voorwaarden nodig. Want bij groot inkopen is het onduidelijk voor de fabrikant of de aangesloten ziekenhuizen het medicijn daadwerkelijk gaan gebruiken. Het is namelijk niet de inkoper of apotheker die de medicijnen voorschrijft aan de patiënt, dat doet de specialist. En als er méér is van hetzelfde kan een specialist dus kiezen.

Trouwe labrador

En dáár worden betrouwbare medicijnleveranciers zenuwachtig van. Niet om het kiezen of door het dubbeltje, dat hoort erbij. Het zit zo. Biologische medicijnen, zoals biosimilars, worden onder gecontroleerde omstandigheden gekweekt, gezuiverd en voor toediening gereed gemaakt. Het kweken, zuiveren en gereedmaken van biologische medicijnen duurt lang. Het vraagt een productietijd van enkele maanden. We noemen dit Long Lead Time producten (LLT). LLT producten reageren door de lange productietijd altijd trager op marktveranderingen dan Short Lead Time (SLT) producten. Een betrouwbare leverancier zal bij biologische producten daarom áltijd, als een trouwe labrador, de vraag en aanbod op elkaar afstemmen om betrouwbaar te kunnen leveren. Een onverantwoordelijke inkoper of een onbetrouwbare leverancier, de jachthond, maakt alleen een prijsafspraak. Met daarbij ook het risico dat vraag en aanbod niet op elkaar is afgestemd. En nu komt het. Dan wordt het ook úw probleem! En vooral het probleem van een patiënt. Want zo ontstaat er een risico op langdurige medicijntekorten in heel veel ziekenhuizen tegelijk. Ik zal deze maar populair het Biologisch-Long-Lead-Time-Tekort noemen.

Nu hoor ik u waarschijnlijk weer denken, dat is mooi toch? Dan komen we vanzelf weer uit bij de leveranciers die wel kunnen leveren. Maar daar zit nu net de crux. Als in een (centrale) procedure gekozen is voor één medicijn dan weten de andere fabrikanten dat ze de komende één, twee of drie jaar geen bestellingen krijgen. En dan gaat het net zoals bij u thuis. Als de kinderen uit huis gaan haalt u minder brood. Ook de trouwe labrador leveranciers hebben dan niks meer in huis. En omdat het produceren van biologische geneesmiddelen lang duurt, kunnen ze het tekort van de slechte inkopers of jachthonden niet ad hoc opvangen. Het probleem van medicijntekorten kennen we al bij de preferentie (SLT)medicijnen die centraal door de zorgverzekeraar ingekocht worden. Bij biologische medicijnen zal een tekort door het lange productieproces waarschijnlijk langer duren en een veel hogere impact hebben.

Samen verantwoordelijk

Dus de biosimilar omarmen is een eerste stap. Maar daarmee zijn we er nog niet. Een verantwoordelijke houding ten opzichte van inkopen is minstens zo belangrijk. Inkopen gaat niet alleen om prijs. Vraagt u zich weleens af wat voor soort hond bij u past? Ik zie het meest in het trouwe labrador model. Want ik ben van mening dat zowel de leverancier als de zorgverlener verantwoordelijkheid draagt voor de beschikbaarheid van medicijnen. Duurzaam betaalbaar is iets anders dan penny wise, pound foolish.

Thuis heb ik trouwens een hele leuke hond. Het is een zwarte Middenslag Schnautzer die bekend staat om zijn moed en trouw. Hij heet Dubbeltje. Voor wie weer denkt dat ik weer een grapje maak heeft het mis. Ik ben bloedserieus.

 

Ellen Nieuwenhuijse is Head Market Access en Stakeholdermanagement bij Sandoz, een wereldleider in biosimilars en generieke geneesmiddelen. Ook is ze actief deelnemer in de Biosimilargroep van de Bogin (Biosimilars en generieke geneesmiddelenindustrie Nederland).