Rivaroxaban in de praktijk

Rivaroxaban (Xarelto^®) lijkt in de dagelijkse praktijk voldoende veilig met betrekking tot onder andere bloedingsrisico's. Dat is de uitkomst van de XANTUS-EL-studie bij patiënten met atriumfibrilleren (Martinez, 2018).

Resultaten

De XANTUS-EL-studie is een prospectieve, observationele studie bij 2.064 patiënten uit 17 landen in Oost-Europa, het Midden-Oosten, Afrika en Latijns-Amerika. De studie had tot doel de veiligheid van rivaroxabangebruik in de dagelijkse praktijk te onderzoeken bij patiënten met atriumfibrilleren (AF). De patiënten werden gevolgd gedurende een jaar of tot 30 dagen na het definitief staken van de behandeling. De gemiddelde behandelduur bedroeg 340 dagen. De gemiddelde CHA₂DS₂-VASc-score was 3,6 en de gemiddelde HAS-BLED-score 1,6. Ruim 80% van de patiënten gebruikte eenmaal daags 20 mg, 18,9% eenmaal daags 15 mg en 0,8% eenmaal daags 10 mg rivaroxaban. Het percentage patiënten dat therapietrouw was, was 81,9%.

De belangrijkste uitkomstmaten waren maten gericht op de veiligheid van rivaroxaban, zoals het optreden van grote bloedingen, overlijden en (ernstige) andere bijwerkingen.

De incidentie van grote bloedingen bedroeg 0,9 per 100 patiëntjaren. Voor overlijden aan alle soorten oorzaken was de incidentie 1,7 per 100 patiëntjaren. De incidentie van bijwerkingen was 18,1 per 100 patiëntjaren. Voor ernstige bijwerkingen vonden de onderzoekers een incidentie van 7,5 per 100 patiëntjaren.

De onderzoekers keken ook naar het optreden van trombo-embolieën. Bij 24 patiënten traden totaal 29 symptomatische trombo-embolische events op. Dit betekent een incidentie van 1,3 per 100 patiëntjaren.

Discussie

De belangrijkste fase 3 studie met rivaroxaban, de ROCKET AF-studie, includeerde patiënten uit 45 landen. Hieronder waren echter geen patiënten uit Afrika en het Midden-Oosten. De kenmerken van patiënten met AF kunnen verschillen tussen diverse regio’s in de wereld. XANTUS-EL, als onderdeel van het XANTUS-programma, beoogt de veiligheid en werkzaamheid van rivaroxaban te bevestigen in verschillende geografische gebieden.

De onderzoekers van de XANTUS-EL-studie vergelijken de resultaten met de ROCKET AF-studie en andere studies uit het XANTUS-programma. Ze concluderen dat resultaten van beide studies consistent met elkaar zijn wat betreft het risico op beroerte en bloedingen. De onderzoekers beschrijven ook dat het aantal grote bloedingen in de XANTUS-EL-studie lager bleek dan in de zusterstudie XANTUS. XANTUS werd uitgevoerd bij patiënten in Europa, Canada en Israël. Dergelijke vergelijkingen zijn echter uitsluitend beschrijvend en geven geen wetenschappelijke basis voor conclusies over causaliteit. Een observationele studie als XANTUS-EL heeft als nadeel het grote risico op bias, bijvoorbeeld als gevolg van het ontbreken van blindering. Een ander nadeel van de XANTUS-EL-studie is het ontbreken van gegevens over dosisverlagingen en bij een aanzienlijk deel van de patiënten het onbekend zijn van de nierfunctiewaarde. Door de beperkte omvang van de studie was analyse per regio niet mogelijk.

Belang voor de praktijk

Fase 3 studies - zoals de ROCKET AF-studie - hebben als beperking dat zij een deel van de potentiële patiëntenpopulatie uitsluiten van deelname. Dit is een gevolg van vaak strikte inclusiecriteria. Observationele fase 4 studies - zoals de XANTUS-EL-studie - kunnen dit probleem ondervangen. Ze geven een indruk van de veiligheid en werkzaamheid van een geneesmiddel in de dagelijkse praktijk. Ondanks de beperkingen zijn studies als XANTUS-EL wel van waarde voor de praktijk, bijvoorbeeld doordat ze bijwerkingen in kaart kunnen brengen, die in de gecontroleerde fase 3 studies niet zichtbaar waren.

Mogelijke belangenverstrengeling

De studie werd gefinancierd door Bayer AG en Janssen Research & Development. Diverse auteurs melden financiële banden met diverse farmaceutische bedrijven, waaronder de registratiehouder van rivaroxaban.

Bron

• Martinez AAM et al. XANTUS-EL: A real-world, prospective, observational study of patients treated with rivaroxaban for stroke prevention in atrial fibrillation in Eastern Europe, Middle East, Africa and Latin America. Egypt Heart J. 2018 Dec;70(4):307-313.
• Patel MR et al. Rivaroxaban versus warfarin in nonvalvular atrial fibrillation. N Engl J Med 2011;365(10):883-91.
• Camm AJ et al. XANTUS: rationale and design of a noninterventional study of rivaroxaban for the prevention of stroke in patients with atrial fibrillation. Vasc Health Risk Manag. 2014 Jul 17;10:425-34.