‘Maak het medicatieproces zo makkelijk mogelijk!’

Medicatieveiligheid is essentieel voor de zorgkwaliteit van je organisatie. Wat komt er kijken bij medicatieveiligheid? Wat zijn de valkuilen en hoe verbeter je het medicatieproces? Deze en andere vragen kwamen aan bod in de bijeenkomst ‘Medicatieveiligheid in de gehandicaptenzorg’ op 29 maart in Utrecht. 

Medicatieveiligheid is een thema dat leeft in de zorg. Dat blijkt ook uit de grote opkomst bij deze bijeenkomst, meer dan 55 beleids- en kwaliteitsmedewerkers, zorgmanagers, verpleegkundigen en apothekers. De eerste bijeenkomst die Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) heeft georganiseerd met Intrakoop en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Alle drie leveren zij een bijdrage vanuit hun eigen invalshoek en expertise. 

Herziening Handreiking medicatiebeleid 

De eerste spreker is Jos Noordover, beleidsmedewerker medicatieveiligheid bij VGN. Hij vertelt over de herziening van de Handreiking Medicatiebeleid waaraan de VGN werkt. ‘We willen de handreiking praktischer maken, beter afgestemd op de eindgebruiker. Want medicatieveiligheid is iets anders dan alleen de standaardregels toepassen.’ Janny Visser, beleidsmedewerker zorg bij Ipse de Bruggen, ondersteunt Jos’ verhaal met ervaringen uit de praktijk. Zij geeft voorbeelden van de randvoorwaarden die haar organisatie creëerde voor medicatieveiligheid. ‘We organiseren trainingen over medicatieveiligheid. En we gaan nu met een medicijnwagen langs de kamer, zo voorkom je verwarring. Ook werken we met een uniforme, herkenbare medicijnmap op alle locaties.’ 

Pijlers medicatieveiligheid

Els Dik, apotheker en senior adviseur van het IVM, bespreekt de pijlers van optimale medicatieveiligheid. ‘Naast het stellen van kaders in de vorm van medicatiebeleid, speelt scholing een belangrijke rol. Zo hou je medewerkers up-to-date en bekwaam. Ook is goede afstemming nodig in de geneesmiddelencommissie, met de apotheek en in het farmacotherapie overleg (FTO). En: meten=weten. Evaluatie van het medicatiebeleid, audits uitvoeren en bespreken van meldingen incidenten cliënten (MIC), het mag niet ontbreken.’ In groepjes discussiëren de deelnemers over vragen als: ‘Hoe functioneert de geneesmiddelencommissie bij ons?’ en ‘Hoe kan de apotheker een rol spelen bij het verbeteren van de medicatieveiligheid?’. 

Medicatiekosten beïnvloeden

‘Wat heb je nodig aan informatie om controle te houden op de medicatiekosten?’ Op die vraag gaat Mark Buijze in, inkoper/productmanager farmacie van Intrakoop. Hij vertelt over het contracteerproces in de zorg en het belang van een uitgebalanceerd programma van eisen. ‘De kosten voor medicatie bedragen zo’n 60% van de totale kosten. Daarnaast kunnen de kosten fluctueren door extra of spoedleveringen  Het loont om te kijken hoe je deze kosten kunt beïnvloeden. Daarbij kun je kijken naar het voorschrijfgedrag en de substitutiemogelijkheden, maar ook naar de extra transportkosten.’ De deelnemers discussiëren onderling over verantwoordelijkheden voor medicatiekosten. 

Mini-verbeterplannen

Tot slot vertelt Daphne Konz, arts voor verstandelijk gehandicapten bij zorgorganisatie Zuidwester, over medicatieveiligheid in de praktijk. ‘Het aantal medicatiefouten is geen goede maatstaf voor het meten van verbetering van de medicatieveiligheid. Nabespreken van medicatiefouten in de teams is wel een goede manier om te leren en veilig werken te verbeteren.’ Ze vertelt over verbeterplannen, audits en scholingen van aandachtsfunctionarissen medicatie bij Zuidwester. ‘In 2017 zijn we gaan werken met mini-verbeterplannen; medewerkers pakken een klein haalbaar verbeterpunt bij de kop. Is dit verbeterpunt gerealiseerd? Dan pakken ze het volgende op. Dit werkt goed! Aandachtsfunctionarissen geven elkaar ook tips en vinden dit waardevol.’ Nog een laatste tip van Daphne: ‘Maak het medicatieproces zo makkelijk mogelijk! Zorg voor een medicijnkast of –kar in elke woning, waar alle medicatie bij elkaar staat. Dat nodigt uit om volgens de richtlijnen te werken.’