Het combinatiepreparaat tiotropium/olodaterol is geregistreerd als langwerkende luchtwegverwijder bij patiënten met COPD (SmPC, 2020).
Effectiviteit
Het doel van de behandeling bij COPD is verminderen van de klachten en verbeteren van het inspanningsvermogen. Op langere termijn is het doel voorkomen of uitstellen van achteruitgang van de longfunctie, exacerbaties, invaliditeit en mortaliteit. Veranderingen van leefstijl, zoals stoppen met roken en meer bewegen, zijn de basis van het beleid (NHG, 2021).
Wat is het effect op de klachten?
Tiotropium/olodaterol geeft in de registratiestudie een klinisch relevante verbetering van de TDI-score (maat voor benauwdheid) in vergelijking met placebo. Het verschil tussen tiotropium/olodaterol en monotherapie met olodaterol of tiotropium was niet klinisch relevant (respectievelijk 0,42 en 0,36 punt). Een verschil van 1 punt is klinisch relevant.
Het effect van tiotropium/olodaterol op de SGRQ (maat voor klachten) is vergeleken met dat van olodaterol en tiotropium. Na 24 weken was dit verschil niet significant (respectievelijk -1,69 en -1,23 punten). Een verschil van 4 punten is klinische relevant (Assessment report, 2015).
Wat is het effect op longfunctie?
Tiotropium/olodaterol geeft in de registratiestudie na 24 weken geen significante toename van de dal-FEV1 ten opzichte van monotherapie met olodaterol of tiotropium. De dal-FEV1 nam met respectievelijk 82 tot 88 ml en 50 tot 71 ml toe. Een verschil van 100 ml is klinisch relevant. Een vergelijking van tiotropium/olodaterol met umeclidinium/vilanterol gaf geen klinisch significant verschil in toename van de FEV1. Het verschil ten opzichte van baseline was respectievelijk 180 en 128 ml (Feldman, 2017). Er is in deze studies geen vergelijking met placebo gemaakt (Buhl, 2015). Ook een meta-analyse toont geen verschil in effect op de dal-FEV1 tussen tiotropium/olodaterol en monotherapie met tiotropium (He, 2020)
Combinatiepreparaten LABA/LAMA hebben geen effect op het beloop van geleidelijke achteruitgang van de longfunctie (NHG, 2021).
Wat is het effect op exacerbaties?
Combinatiepreparaten LABA/LAMA verschillen volgens een meta-analyse niet in effect op het optreden van exacerbaties (Schlueter, 2016).
Veiligheid
Wat zijn belangrijke bijwerkingen?
De meest voorkomende bijwerking van tiotropium/olodaterol is droge mond. Deze bijwerking treedt bij 1 tot 10% van de patiënten op (SmPC, 2020).
Wat is de langetermijnveiligheid?
Tiotropium/olodaterol geeft na 52 weken behandeling geen toename van aritmie of hartslag in vergelijking tot monotherapie met een van deze middelen (Andreas, 2020).
Wat zijn belangrijke contra-indicaties en interacties?
Patiënten met een cardiovasculaire voorgeschiedenis, risico op hypokaliëmie, diabetes mellitus, urineretentie of nauwe kamerhoekglaucoom moeten voorzichtig zijn bij het gebruik van tiotropium/olodaterol (SmPC, 2020).
Wat is het advies bij verminderde nierfunctie?
Volgens de G-Standaard is aanpassing van de dosering van tiotropium/olodaterol niet nodig bij een verminderde nierfunctie (KNMP, 2020). De fabrikant van tiotropium/olodaterol waarschuwt bij een creatinineklaring < 50 ml/min voorzichtig te zijn. Deze patiënten kunnen mogelijk meer bijwerkingen ervaren (SmPC, 2020).
Richtlijnen
Welke plaats heeft glycopyrronium/formoterol in de NHG-Standaard COPD?
De NHG-Standaard COPD (2021) geeft aan dat het combineren van LABA en LAMA te overwegen is bij patiënten die ondanks monotherapie met een LABA of LAMA dyspneuklachten, hinder of beperkingen ervaren. Switchen tussen LABA of LAMA wegens onvoldoende effect geeft meestal weinig verbetering, tenzij er bijwerkingen zijn. Verder adviseert de standaard om niet direct te starten met een combinatiepreparaat, maar in eerste instantie een monopreparaat toe te voegen en daarvan het effect en de mogelijke bijwerkingen te evalueren (NHG, 2021).
Welke plaats heeft tiotropium/olodaterol in de GOLD-richtlijn?
De GOLD-richtlijn COPD (2020) adviseert een LABA/LAMA bij de volgende patiëntgroepen:
Patiënten met veel klachten en weinig exacerbaties (categorie B) bij persisterende of ernstige kortademigheid.
Patiënten met weinig klachten en veel exacerbaties (categorie C) als het aantal exacerbaties onvoldoende afneemt met een LAMA.
Patiënten met veel klachten en exacerbaties (categorie D).
De richtlijn geeft geen voorkeur voor een bepaalde combinatie van LABA/LAMA (GOLD, 2021).
Wilt u meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over de GOLD-richtlijn.
Kosten en vergoeding
Wat zijn de kosten?
Tiotropium/olodaterol kost € 500 per jaar. Andere combinatiepreparaten LABA/LAMA kosten € 490 tot € 610 per jaar (FK, 2021). Het combinatiepreparaat is goedkoper dan de losse preparaten, deze kosten € 720 per jaar. Wilt u meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over kosten.
Wat zijn de vergoedingsvoorwaarden?
Tiotropium/olodaterol wordt volledig vergoed zonder aanvullende voorwaarden (Medicijnkosten, 2021).
Aandachtspunten bij gebruik
Voor tiotropium/olodaterol geldt een eenmaal daagse dosering via een navulbare soft mist inhalator (Respimat®) (SmPC, 2020). Een goede inhalatietechniek is cruciaal voor de werking van de medicatie. Wilt u meer weten? Kijk voor protocollen, filmpjes en gebruiksaanwijzingen op de website van Long Alliantie Nederland (LAN). Op de website Apotheek.nl vindt u ook inhalatie-instructies.
LABA’s en LAMA’s hebben ieder een eigen werkingsmechanisme. De combinatie LABA/LAMA is een alternatief bij onvoldoende effect van monotherapie. Dit voorkomt ophogen van de dosering LABA of LAMA, waarbij mogelijk meer bijwerkingen kunnen ontstaan.
Olodaterol stimuleert de bèta-receptoren. Ze hebben een hoge selectiviteit voor de bèta-2-receptoren. Stimulatie van deze receptoren leidt tot relaxatie van de tracheale en bronchiale spieren. Hierdoor verwijden de luchtwegen.
Tiotropium remt het effect van acetylcholine door competitieve blokkade van muscarinereceptoren. Remming van deze receptoren leidt tot relaxatie van tracheale en bronchiale spieren. Hierdoor verwijden de luchtwegen (SmPC, 2020).
Toekomstige ontwikkelingen
In 2020 is een studie (Evulit) gestart naar het effect van omzetten van LABA/ICS naar tiotropium/olodaterol of LABA/LAMA/ICS (Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, 2020).
Wij gebruiken cookies om informatie over het gebruik van onze website te verzamelen om de inhoud te verbeteren. Door hieronder op “accepteren“ te klikken stem je in met het plaatsen en gebruik van al onze
cookies. Voor meer informatie verwijzen wij je naar ons cookiebeleid.
