LABA/ICS

De volgende combinatiepreparaten LABA/ICS zijn geregistreerd voor de onderhoudsbehandeling van ernstig COPD voor patiënten met een voorgeschiedenis van ernstige exacerbaties:

• fluticasonfuroaat/vilanterol 92/22 mcg
• formoterol/beclometason
• formoterol/budesonide
• salmeterol/fluticason (inhalatiepoeder)

Deze middelen zijn tevens geregistreerd voor de onderhoudsbehandeling van astma (SmPC's).

Het doel van de behandeling bij COPD is verminderen van de klachten en verbeteren van het inspanningsvermogen. Op langere termijn is het doel voorkomen of uitstellen van achteruitgang van de longfunctie, longaanvallen, invaliditeit en mortaliteit. Veranderingen van leefstijl, zoals stoppen met roken en meer bewegen, zijn de basis van het beleid (NHG, 2015).

Wat is het effect op de longfunctie en klachten?

Op basis van indirecte vergelijkingen concluderen Stynes et al. dat fluticasonfuroaat/vilanterol non-inferieur is aan salmeterol/fluticason en formoterol/budesonide qua effect op de longfunctie en de ernst van de ervaren klachten bij patiënten met COPD (Stynes, 2015).

Wat is het effect op longaanvallen?

De combinatie LABA/ICS is effectiever dan een van de afzonderlijke preparaten in het verminderen van longaanvallen bij patiënten met COPD. Het relatief risico bedroeg 0,88 voor LABA/ICS versus ICS en 0,76 voor LABA/ICS versus LABA (Nannini 2012, Nannini, 2013).

Wat is het effect op mortaliteit?

De combinatie LABA/ICS geeft geen vermindering van de mortaliteit ten opzichte van monotherapie met ICS (NHG, 2015).

Wat zijn belangrijke bijwerkingen?

De meest voorkomende bijwerkingen van de combinatie LABA/ICS zijn heesheid, keelontsteking, schimmelinfectie in de mond, hoofdpijn. Deze komen bij 1 tot 10% van de patiënten voor (SmPC's).

Wat is de langetermijnveiligheid?

Bij ICS kunnen systemische effecten optreden. De kans daarop neemt toe bij hoge doseringen en lange gebruiksduur (SmPC's).

Wat zijn belangrijke contra-indicaties en interacties?

Patiënten met een cardiovasculaire voorgeschiedenis, risico op hypokaliëmie, diabetes mellitus, pulmonaire tuberculose of onbehandelde infecties moeten voorzichtig zijn bij het gebruik van de combinatiepreparaten LABA/ICS (SmPC's).

Welke plaats hebben LABA/ICS in de NHG-Standaard?

De NHG-Standaard COPD (2015) ziet geen directe plaats voor combinatiepreparaten LABA/ICS in de behandeling van COPD. Een LABA of LAMA komt in aanmerking als behandeling met SABA of SAMA onvoldoende effect geeft. Een ICS komt in aanmerking als een patiënt, ondanks gebruik van een luchtwegverwijder meer dan 2 ernstige exacerbaties (twee of meer kuren prednisolon of een antibioticum of ziekenhuisopname in verband met COPD) per jaar heeft (NHG, 2015).

Welke plaats hebben LABA/ICS in de GOLD-richtlijn COPD?

De internationale GOLD-richtlijn COPD (2021) noemt ICS als toevoeging aan LABA, LAMA of LABA/LAMA als optie bij patiënten met meer dan 300 cellen bloedeosinofielen/µl, ziekenhuisopname in de voorgeschiedenis, 2 of meer matig ernstige exacerbaties per jaar en/of astma-COPD-overlapsyndroom (GOLD, 2021).

Wat zijn de kosten bij COPD?

Fluticasonfuroaat/vilanterol kost bij COPD ongeveer € 350 per jaar. Andere combinatiepreparaten kosten ongeveer € 430 tot € 500 per jaar (FK, 2020). Wilt u meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over kosten.

Wat zijn de vergoedingsvoorwaarden?

Combinatiepreparaten LABA/ICS worden volledig vergoed. Combinatiepreparaten met salmeterol/fluticason vallen onder het preferentiebeleid van sommige zorgverzekeraars. Voor de overige combinatiepreparaten gelden geen aanvullende voorwaarden (Medicijnkosten, 2020).

De dosering van fluticasonfuroaat/vilanterol is eenmaal daags. Fluticasonfuroaat werkt langer dan fluticasonpropionaat dat in de andere combinatiepreparaten zit. Patiënten moeten formoterol/beclometason en formoterol/budesonide een- tot tweemaal daags inhaleren. Voor salmeterol/fluticason geldt een tweemaal daagse toediening (SmPC’s).

• Fluticasonfuroaat/vilanterol is alleen beschikbaar als multidose poederinhalator (Ellipta^®).
• Formoterol/beclometason is beschikbaar als dosisaerosol en multidose poederinhalator (Nexthaler^®).
• Formoterol/budesonide is beschikbaar als dosisaerosol en multidose poederinhalator (Easyhaler^®, Spiromax^®, Turbuhaler^®).
• Salmeterol/fluticason is beschikbaar als dosisaerosol en als multidose poederinhalator (Diskus^®, Elpenhaler^®, Forspiro^®).

Bij de keuze voor een bepaald type inhalator spelen kosten, inhalatiekracht en voorkeur van de patiënt een rol (Duin, 2017).

Een goede inhalatietechniek is cruciaal voor de werking van de medicatie. Voor poederinhalatoren moeten patiënten in staat zijn voldoende krachtig en diep in te ademen (Broekhuizen, 2014). Wilt u meer weten? Kijk voor protocollen, filmpjes en gebruiksaanwijzingen op de website van Long Alliantie Nederland (LAN). Op de website Apotheek.nl vindt u ook inhalatie-instructies.

Incidenten met nieuwe geneesmiddelen? Meld deze bij Voorkomen Medicatie-Incidenten.

LABA's stimuleren de bèta-receptoren. Ze hebben een hoge selectiviteit voor de bèta-2-receptoren. Stimulatie van deze receptoren leidt tot relaxatie van de tracheale en bronchiale spieren. Hierdoor verwijden de luchtwegen (SmPC’s).

Het werkingsmechanisme van ICS bij COPD is niet precies bekend. Waarschijnlijk speelt de ontstekingsremmende werking een rol (SmPC’s).

Geen bijzonderheden.

• Artikelen (Geneesmiddelenbulletin)
• Beoordelingsrapporten (Zorginstituut Nederland)
• Farmacotherapeutisch Kompas (Zorginstituut Nederland)
• Gemelde bijwerkingen (Bijwerkingencentrum Lareb)
• Medicatie-incidenten (VMI)
• Medicijnkosten (Zorginstituut Nederland)
• Officiële productinformatie en bijsluiter (CBG)
• Patiëntervaringen (IVM)

Neem contact op

Let op: deze pagina wordt met ingang van januari 2021 niet meer onderhouden. 

In onderstaande tabel staan de kosten voor de combinatiepreparaten LABA/ICS bij COPD. Ook vermelden we de kosten van de combinatie van de individuele middelen.

Toelichting en verantwoording:

• De kosten gelden voor een gebruiksduur van 1 jaar en zijn berekend op basis van de laagste onderhoudsdosering voor COPD, zoals vermeld in de productinformatie (fluticasonfuroaat/vilanterol) of NHG-Standaard COPD (2015) (overige middelen) (SmPC, 2019; NHG, 2015).
• De kosten van de individuele middelen zijn gebaseerd op de identieke sterkte.
• De prijzen van de geneesmiddelen zijn afkomstig van www.farmacotherapeutischkompas.nl. De kosten zijn berekend voor 365 dagen. De kosten zijn inclusief BTW (9%) en exclusief het aflevertarief. De prijzen zijn van juli 2020.
• Bij behandeling met afzonderlijke preparaten geldt ten opzichte van het combinatiepreparaat een dubbel aflevertarief.
• Preparaten met budesonide, fluticason of formoterol en combinatiepreparaten met fluticason/salmeterol vallen onder het preferentiebeleid van sommige zorgverzekeraars.