Alle LABA’s zijn geregistreerd als onderhoudsbehandeling voor luchtwegverwijding bij patiënten met COPD. Salmeterol en formoterol zijn ook geregistreerd voor patiënten met astma (SmPC’s).
Effectiviteit
Het doel van de behandeling bij COPD is verminderen van de klachten en verbeteren van het inspanningsvermogen. Op langere termijn is het doel voorkomen of uitstellen van achteruitgang van de longfunctie, exacerbaties, invaliditeit en mortaliteit. Veranderingen van leefstijl, zoals stoppen met roken en meer bewegen, zijn de basis van het beleid (NHG, 2015).
Wat is het effect op de klachten?
Indacaterol, formoterol en salmeterol verschillen niet in het effect op de ervaren klachten, zoals gemeten met de SGRQ (maat voor klachten)(Geake, 2015). Een vergelijking met olodaterol is niet beschikbaar.
Wat is het effect op longfunctie?
Indacaterol veroorzaakt een significant grotere toename van de dal-FEV1 dan formoterol en salmeterol (Geake, 2015). Dit verschil (62 ml) is echter niet klinische relevant. Klinisch relevant is een verschil van meer dan 100 ml (Jones, 2014; EMA, 2012). Olodaterol geeft een kleinere toename van de dal-FEV1 dan indacaterol (Roskell, 2014).
LABA’s hebben geen effect op het beloop van geleidelijke achteruitgang van de longfunctie (NHG, 2015).
Wat is het effect op mortaliteit?
Voor LABA’s is geen effect aangetoond op mortaliteit (GOLD, 2020).
Wat is het effect op exacerbaties?
Indacaterol, formoterol en salmeterol verschillen niet in het effect op vermindering van het aantal exacerbaties (Geake, 2015). Formoterol en olodaterol verminderen het aantal exacerbaties en de tijd tot een volgende exacerbatie ten opzichte van placebo niet (Assessment report olodaterol, 2014).
Veiligheid
Wat zijn belangrijke bijwerkingen?
Er zijn geen duidelijke verschillen in bijwerkingen tussen de verschillende LABA's. De meest voorkomende bijwerkingen zijn tremor, hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid bij hoge doseringen of frequent gebruik. Deze komen bij 1 tot 10% van de patiënten voor. Ook hypokaliëmie, tachycardie en aritmie kunnen voorkomen, vooral bij hoge doseringen (SmPC’s).
Wat is de langetermijnveiligheid?
Indacaterol is sinds 2009 in Nederland op de markt (SmPC, 2020). De langetermijnveiligheid lijkt goed. Olodaterol geeft na 48 weken geen toename van aritmie of hartslag in vergelijking met placebo (Andreas, 2020). Olodaterol is sinds 2013 op de markt. Dit middel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Het CBG vraagt patiënten en zorgverleners extra alert te zijn op bijwerkingen en deze te melden (SmPC, 2018). Salmeterol en formoterol zijn langer op de markt.
Wat zijn belangrijke contra-indicaties en interacties?
Indacaterol en olodaterol mogen niet worden voorgeschreven bij astma. Patiënten met een cardiovasculaire voorgeschiedenis, risico op hypokaliëmie of diabetes mellitus moeten voorzichtig zijn bij het gebruik van LABA's. Niet-selectieve bèta-blokkers en LABA’s kunnen elkaars werking verminderen (SmPC’s).
Richtlijnen
Welke plaats hebben LABA’s in de NHG-Standaard?
In de NHG-Standaard COPD (2015) hebben LABA’s of LAMA’s een plaats wanneer patiënten de behandeldoelen niet met kortwerkende middelen behalen. De standaard beveelt het voorschrijven van de nieuwe middelen (olodaterol en indacaterol) niet aan vanwege de onbekendheid van de effectiviteit en bijwerkingen op lange termijn (NHG, 2015).
Welke plaats hebben LABA’s in de GOLD-richtlijn?
De internationale GOLD-richtlijn (2020) geeft geen voorkeur aan bepaalde LABA’s (GOLD, 2020).
Kosten en vergoeding
Wat zijn de kosten?
Formoterol is de goedkoopste LABA, deze kost € 190 per jaar. Indacaterol en olodaterol kosten ongeveer € 400 per jaar (FK, 2020). Wilt u meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over kosten.
Wat zijn de vergoedingsvoorwaarden?
Indacaterol en olodaterol worden volledig vergoed zonder aanvullende voorwaarden (Medicijnkosten, 2020).
Aandachtspunten bij gebruik
De dosering van indacaterol en olodaterol is in alle gevallen eenmaal daags. De dosering van formoterol is een- tot tweemaal daags en van salmeterol altijd tweemaal daags (SmPC’s).
Er zijn verschillen in de beschikbare toedieningsvormen:
Een goede inhalatietechniek is cruciaal voor de werking van de medicatie. Voor poederinhalatoren moeten patiënten in staat zijn voldoende krachtig en diep in te ademen (Broekhuizen, 2014). Wilt u meer weten? Kijk voor protocollen, filmpjes en gebruiksaanwijzingen op de website van Long Alliantie Nederland (LAN). Op de website Apotheek.nl vindt u ook inhalatie-instructies.
LABA's stimuleren de bèta-receptoren. Ze hebben een hoge selectiviteit voor de bèta-2-receptoren. Stimulatie van deze receptoren leidt tot relaxatie van de tracheale en bronchiale spieren. Hierdoor verwijden de luchtwegen (SmPC’s).
Toekomstige ontwikkelingen
Er vindt onderzoek plaats naar een nieuwe LABA voor de behandeling van astma: abediterol.
Let op: deze pagina wordt met ingang van januari 2021 niet meer onderhouden.
Formoterol is de goedkoopste LABA bij COPD. Dit middel valt onder het preferentiebeleid van sommige zorgverzekeraars. De kosten voor indacaterol en olodaterol zijn het hoogst.
LABA
Kosten per jaar (€)
Niet aanbevolen middelen*
Indacaterol (Hirobriz®, Onbrez®)
Inhalatiepoeder 1 dd 150 mcg
408,80
Olodaterol (Striverdi®)
Inhalatie-oplossing 'Respimat' 1 dd 5 mcg
394,20
Aanbevolen middelen*
Formoterol (Foradil®, Oxis®, merkloos)
Inhalatiepoeder 2 dd 12 mcg
189,90
Formoterol (Atimos®)
Dosisaerosol 2 dd 12 mcg
277,40
Salmeterol (Serevent®)
Dosisaerosol 2 dd 50 mcg
328,50
Salmeterol (Serevent®)
Inhalatiepoeder 2 dd 50 mcg
372,30
* Volgens NHG-Standaard COPD (2015).
De behandeling met een LAMA kost € 341 tot € 465 per jaar. Combinatiepreparaten LABA/LAMA kosten € 516 tot € 612 per jaar.
Verantwoording
De prijzen van de geneesmiddelen zijn afkomstig van www.farmacotherapeutischkompas.nl. De kosten zijn berekend voor 365 dagen. De kosten zijn inclusief BTW (9%) en exclusief het aflevertarief. De prijzen zijn van juli 2020.
Wij gebruiken cookies om informatie over het gebruik van onze website te verzamelen om de inhoud te verbeteren. Door hieronder op “accepteren“ te klikken stem je in met het plaatsen en gebruik van al onze
cookies. Voor meer informatie verwijzen wij je naar ons cookiebeleid.
